Read Dagara, Northern Nɩ-toni 7 Bible Online

Nɩ-toni 7 - Dagara, Northern bible

Nɩ-toni 7

¹A bàwr-maal-kara tɩ sowr'ɩ a Ɩtɩɛn: «A sɩrɩ na ɩ à ŋá bɩɩ?»

²A Ɩtɩɛn tɩ sɔw na: «Ɩ̃ yɛbr nɩ ɩ̃ sãà mɩnɛ ɛ, nyɩ cɛlɛ vla: a yúor-vɩɛlʋ-danʋ Naaŋmɩn tɩ wul'ɩ ʋ tʋɔra a tɩ sãàkʋm-kʋra Abraham, a lɛ ʋ na tɩ be a Mezopotami ɛ́ wa bãw kpɛ a Haran a.

³Ʋ tɩ yel ʋ na: “Bɛr a fʋ tẽ-kpɩɛra nɩ a fʋ sãà yir, ɛ́ cen a tẽw ʋl pʋɔ ɩ̃ na na wul fʋ a.”[14]

⁴Lɛ n'a a Abraham tɩ bɛr a Kaldeyɛ̃ mɩnɛ tẽw ɛ́ cen tɩ kpɩɛr a Haran. A Abraham sãà na wa kpi a, a Naaŋmɩn ɩ na ʋ yi a be, ɛ́ wa a tẽw ŋa pʋɔ nyɩ na kpɩɛr a dɩ̃a a.

⁵A be a, Naaŋmɩn bɛ tɩ kʋ̀ ʋ zie ɩ, zie zaa pʋrɩ na yɛlmɛ man gbɛnaɓɛl a ɩ. Ɛcɛ ʋ tɩ ƴãw nɩ nʋɔr k'ʋʋ na kʋ̀ ʋ nɩ a tẽw nɛ ʋ ɩ a ʋ bʋ̃-sora, nɩ a ʋ bʋ̃-dɔwrɩ bʋ̃-sora a ʋ kũu pùorí, a Abraham na saa bɛ tɩ tɛr bie a lɛn daar a.

⁶A Naaŋmɩn tɩ yel ʋ na: “A fʋ bʋʋrɛ na zɩ̃ n tẽ-yoru pʋɔ, bɛ na ɩ na bɛ lɩɛbɩ gbãgbaar a be, bɛ dɔwrɩ bɛ yome kɔbr anaar (400).

⁷Ɛcɛ a tẽw nɛ na na ɩ bɛ ɩ a ʋ gbãgbaar a, ɩ̃ na dɩ n ʋ nɩ ƴɛ̀rʋ. Al pùorí, bɛ na yi n a be ɛ́ wa a ka wa puore mɛ̃[15].”

⁸A Naaŋmɩn tɩ maal'ɩ Wõ-taa nɩ a Abraham, ɛ́ a Wõ-taa nɛ bãwfʋ ɩ a yʋɔr-ŋmãafʋ. Lɛ so a Abraham na wa dɔw a Ɩzaakɩ a, ʋ ŋmãa nɩ a ʋ yʋ̀ɔr a bibie ani sob. Lɛ n'a a Ɩzaakɩ mɩ̀ tɩ tu a Zakɔb zie, a Zakɔb mɩ̀ tu a lɛ a sãàkʋm-kore pie nɩ ayi zie.

⁹A sãàkʋm-kore tɩ nyuur'ɩ nɩ a Zuzɛb, nyɔw ʋ kʋɔrɩ ƴãw bɛ cen nɩ Eziptɩ. Ɛcɛ a Naaŋmɩn tɩ be n a ʋ zie.

¹⁰Ʋ tɩ faa ʋ nɩ a ʋ kpɩɛrʋ za pʋɔ, ɛ́ kʋ̀ ʋ maalʋ nɩ yã-bãwfʋ a Eziptɩ nãà Faarawɔ̃ niŋé, ʋ de ʋ ʋ kaarɛ a Eziptɩ tẽw zie, lãwnɩ a nãà yir bome zie.

¹¹Kɔ̃ wa tɩ lo n a Eziptɩ nɩ a Kanãa, wa n kpɩɛrʋ yaga. A tɩ sãàkʋm-kore bɛ tɩ cãà páwr a dɩrɛ ɩ.

¹²A Zakɔb na tɩ wõ kɛ́ bʋ̃-dɩrɩ be n a Eziptɩ a, ʋ tõ n a tɩ sãàkʋm-kore a gb'a a dãw-niwn sob ƴãw.

¹³Ʋ na tɩ lɛb tõ bɛ a gb'a ayi sob ƴãw a, a Zuzɛb tɩ ɩ na a ʋ yɛbr bãw kɛ́ ʋlɛ n'ʋ, ɛ́ a Faarawɔ̃ mɩ̀ tɩ bãw a ʋ yib zie.

¹⁴Lɛ n'a a Zuzɛb tɩ ƴãw bɛ cen tɩ tɛr a ʋ sãà Zakɔb nɩ a ʋ yir dem za wa n. Bɛ za tɩ ɩ n nɩbɛ lɩz'a anaar ŋmãa nũu.

¹⁵À ŋá n'a a Zakɔb tɩ siw a Eziptɩ, be n'a ʋ tɩ kpi, ʋlɛ nɩ a tɩ sãàkʋm-kore.

¹⁶Bɛ tɩ tuo bɛ na wa n a Sɩsɛm, wa ũù a yaa-bɔw nɛ pʋɔ a Abraham na tɩ dà a Amɔɔr bibiir zie a Sɩsɛm a.

¹⁷A daar nɛ a Naaŋmɩn na na tu a nʋɔr ʋ na ƴãw kʋ̀ a Abraham a tɩ pɩɛlɛ na. A tɩ nɩ-bʋʋrɛ tɩ yɛ̀r'a yãwmɛ dɔwlɩ a Eziptɩ tẽw pʋɔ.

¹⁸Na-yũo kãw, na bɛ tɩ bãw a Zuzɛb a, tɩ de nɩ a naalʋ a Eziptɩ.

¹⁹A nãà ŋa tɩ bɛ̀lɩ nɩ a tɩ bʋʋrɛ ɛ́ dɔwrɛ a tɩ sãàkʋm-kore, mɩ́ tɩ fɛr bɛ ƴãw bɛ zawrɩ a bɛ bi-pɩɩlɛ bɛr kɛ́ bɛ kpi.

²⁰A ʋlɩ vuo nɛ pʋɔ n'a a Moyiir tɩ dɔw, ɩ bi-vla na pɛlɩ a Naaŋmɩn pʋɔ a. Bɛ tɩ tɛr ʋ na guoli a ʋ sãà dĩó tɩ maalɩ cuwr ata.

²¹A lɛn daar bɛ na wa zawr'ʋ bɛr a, a Faarawɔ̃ pɔwyaa de ʋ na guoli mɛ̃ a ʋ bi-dɔwra a.

²²À ŋá n'a bɛ tɩ zànɩ nɩ a Moyiir a Eziptɩ yã-bãwfʋ za, ʋʋ tɩ tɛr'ɩ fãw a ʋ ƴɛ̀rʋ pʋɔ nɩ a ʋ ɩ-ɩrɩ pʋɔ.

²³Ʋ na wa tɛr yome lɩz'a ayi a, a tɩɛrʋ wa ʋ na k'ʋʋ cen tɩ nyɛ̃ a ʋ yɛbr Ɩsɩrayɛl biir.

²⁴Ʋ na tɩ nyɛ̃ Eziptɩ tẽw nɩr ʋ dɔwrɛ a bɛ kãw a, ʋ ŋmãa na yi de a sob nɛ bɛ na dɔwrɛ a zɛbr, ɛ́ lɩɛr'ʋ ŋmɛ a Eziptɩ tẽw nɩr nɛ kʋ.

²⁵Ʋ tɩ tɩɛrɛ k'aa ʋ yɛbr na bãwnɩ a na kɛ́ Naaŋmɩn n'ʋ tu a ʋ Moyiir kʋ̀rɛ bɛ a faafʋ, ɛcɛ bɛ bɛ tɩ bãw kɛ́ lɛ n'a ɩ.

²⁶A bio daarɩ́, ʋ tɩ nyɛ̃ nɩ Ɩsɩrayɛl bʋʋrɛ nɩbɛ ayi bɛ pɔbr taa, ʋ yel k'ʋʋ faarɩ bɛr. Ʋ tɩ yel bɛ na: “Ɩ̃ bá mɩnɛ ɛ, nyɩ ɩ n yɛbr, bʋ̃ʋ n'ʋ so nyɩ dɔwrɛ taa?”

²⁷Ɛcɛ a sob nɛ na tɩ dɔwrɛ a ʋ tɔ a tɩ dáa nɩ a Moyiir bɛr ɛ́ yel à ŋá: “Ãa n'ʋ ƴãw fʋ kɛ́ fʋ ɩ a tɩ nɩ-kpɛ̃ɛ nɩ a tɩ ƴɛ̀r-maalɛ?

²⁸Fʋ bɔbr'a kɛ́ fʋ kʋ m mɛ̃ a lɛ fʋ na zãa kʋ a Eziptɩ tẽw nɩr a bɩɩ?”

²⁹A Moyiir na tɩ wõ a ƴɛ̀r-bie á ŋá a, ʋ zɔ na cen tɩ kpɩɛr Madian. Ʋ tɩ dɔw nɩ dɛbli ayi a be.

³⁰A tɩ maal'ɩ yome lɩz'a ayi, ɛ́ malkɩ tɩ wul ʋ tʋɔra a Moyiir Sinayi tãw wɛja pʋɔ, tuw kãw vũu-zɛlɛ pʋɔ.

³¹A Moyiir na tɩ nyɛ̃ a yel ŋa a, a tɩ ɓãá ʋ nɩ nʋɔr ʋ tawr pɩɛlɛ k'ʋʋ maal jɩ́r kaa. Lɛ n'a ʋ tɩ wõ kɔkɔr ʋ yere:

³²“Mãa n'ɩ a fʋ sãàkʋm-kore Naaŋmɩn, a Abraham, a Ɩzaakɩ nɩ a Zakɔb Naaŋmɩn.” A Moyiir tɩ màwr'ɩ ʋ za, ɛ́ bɛ lɛb sàw na zɛw zu jɩ́r kaa ɩ.

³³Lɛ n'a a Sore tɩ yel ʋ: “Fowri a fʋ nafawr bɛr, a ka fʋ na àr a, ɩ n zi-sõw.

³⁴Sɩza, ɩ̃ nyɛ̃ nɩ a ɩ̃ nɩ-bʋʋrɛ kpɩɛrʋ a Eziptɩ, ɩ̃ wõ n a bɛ kon. Ɩ̃ siw na wa k'ɩ̃ɩ wa faa bɛ. Ƴɛrɛŋa a, ɩ̃ tone fʋ na, cen a Eziptɩ[16].”

³⁵A Moyiir ŋa a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ na tɩ jɛ bɛr a, a ʋl bɛ na tɩ sowri: “Ãa n'ʋ ƴãw fʋ fʋ ɩ nɩ-kpɛ̃ɛ nɩ ƴɛ̀r-maalɛ a?” Ʋlɛ n'ʋ a Naaŋmɩn tõ a bɛ zie, k'ʋʋ ɩ a bɛ nɩ-kpɛ̃ɛ nɩ a bɛ faarɛ. A tõ-nʋɔr ŋa n'ʋ a Naaŋmɩn tɩ tõ a malkɩ k'ʋʋ tɩ kʋ̀ a Moyiir, a lɛn daar ʋ na tɩ wul ʋ tʋɔra a tuw pʋɔ a.

³⁶A Moyiir'ʋ tɛr bɛ yi n a Eziptɩ ɛ́ maalɩ yel-bãw-guuri nɩ nɔ-ɓãa-yele a Eziptɩ tẽw nɩ a Kʋ̃ɔ-kpɛ̃ɛ-zɩɛ ƴãw nɩ a wɛja-kpalɛ pʋɔ yome lɩz'a ayi.

³⁷Ʋlɛ n'ʋ tɩ cãà yel a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ: “Naaŋmɩn na ɩ na ƴɛ̀r-manɛ na ŋmɛ̃ mɛ̃ a mãa a, ʋ yi a nyɩ pʋɔ a nyɩ ƴãw[17].”

³⁸A wɛja-kpalɛ pʋɔ lãw daar a, a Moyiir'ʋ tɩ be a tɩ sãàkʋm-kore nɩ a malkɩ cará, ɛ́ a malkɩ ƴɛ̀rɛ nɩ ʋ a Sinayi tãw zu. Ʋlɛ n'ʋ de a nyɔ-vʋʋrʋ ƴɛ̀r-bie wa kʋ̀ tɩ.

³⁹Ɛcɛ a tɩ sãàkʋm-kore bɛ tɩ sàw a Moyiir nʋɔr ɛ. Bɛ zawr'ʋ na bɛr, ɛ́ lɛb tɩɛrɛ a Eziptɩ cenu.

⁴⁰Lɛ n'a bɛ tɩ yel a Aarɔ̃: “Maalɩ ŋmɩmɛ kʋ̀ tɩ, a de tɩ niwn. A Moyiir ŋa na tɛr tɩ yi n a Eziptɩ a, tɩ bɛ bãw ʋlɩ bom nɛ na ɩ ʋ a ɩ.”[18]

⁴¹A alɩ bibie nɛ pʋɔ n'a bɛ tɩ maalɩ nadele ɛ́ maalɩ bàwr kʋ̀ ʋ, ɛ́ maalɩ cuw-kpɛ̃ɛ a bɛ nuru bʋ̃-maala ƴãw.

⁴²Lɛ n'a a Naaŋmɩn gùr pùor cɔw bɛ, ɛ́ bɛr bɛ bɛ su zu maalɛ a salom zu bʋ̃-caalɩ, a tu a lɛ a naaŋmɩn-ƴɛ̀r-manbɛ na tɩ sɛb yel a: “Ɩsɩrayɛl yir nɩbɛ ɛ, yome lɩz'a ayi za nyɩ na kpɛ a wɛja-kpalɛ pʋɔ a, nyɩ kʋ n dʋn kʋ̀ m ɩ? Nyɩ maal'ɩ bàwr kʋ̀ m ɩ?

⁴³Nyɩ tuo nɩ ŋmɩn Molɔkɩ pɛn-sɛw nɩ a nyɩ ŋmar-bi-ŋmɩn Erefan dasule. A tɩbɛ á ŋá n'a nyɩ maalɩ gbine dume puore. Lɛ so, ɩ̃ na ír nyɩ nɩ a nyɩ tẽw pʋɔ cen nɩ tɩ zuo nɩ Babɩlɔn bɛr.”[19]

⁴⁴A wɛja-kpalɛ pʋɔ a, a tɩ sãàkʋm-kore tɩ tɛr'ɩ a Naaŋmɩn Wõ-taa pɛn-sɛw. A Naaŋmɩn tɩ yel'a kʋ̀ a Moyiir k'ʋʋ maalɩ a pɛn-sɛw ŋa ʋ ŋmɛ̃ taa nɩ a ʋl ʋ na tɩ nyɛ̃ a.

⁴⁵A tɩ sãàkʋm-kore lʋɔrɩ nɩ a pɛn-sɛw ŋa kʋ̀ taa. A lɛn daar a Zozue na wa tɩ de bɛ a niwn a, bɛ tɩ cãà na tɛr a pɛn-sɛw ŋa. A Zozue n'ʋ tɩ tɛr bɛ tɩ kpɛ n a tẽw ʋl pʋɔ, a Naaŋmɩn na diw a tẽ-biir, ɛ́ a Ɩsɩrayɛl nɩbɛ zɛb de a. A pɛn-sɛw ŋa tɩ be n a be tɩ ta a Daviir daar.

⁴⁶A Daviir tɩ pɛlɩ nɩ a Naaŋmɩn pʋɔ. Ʋlɛ n'ʋ tɩ zɛlɩ k'ʋʋ tʋ̃ɔ́ ŋmãa yir kʋ̀ a Zakɔb Naaŋmɩn.

⁴⁷Ɛcɛ Salomɔ̃ n'ʋ wa ŋmãa yir kʋ̀ a Zakɔb Naaŋmɩn.

⁴⁸Ɛcɛ a Naaŋmɩn-na-do-saa-bɛ-pɩɛl-a bɛ kpɩɛr nɩsaalbɛ nuru yir-mɩɛrɩ pʋɔ ɩ, mɛ̃ a lɛ a naaŋmɩn-ƴɛ̀r-manɛ na yel a:

⁴⁹“A Sore yel'a: a salom ɩ n a ɩ̃ naalʋ-dà-kɔw, ɛ́ a tẽsɔw ɩ a ɩ̃ gbɛ́ɛ dɔwlʋ zie. Yir buor'ʋ nyɩ na ŋmãa kʋ̀ m? Nyɩnɛ n'a na ɩ a ɩ̃ pɩ̃ɛnʋ zie?

⁵⁰A ɩ̃ nũu bɛ n'ʋ maalɩ à á ŋá za a ɩ?[20]”

⁵¹Zu-kpɛn dem n'ɩ nyɩ! A nyɩ tobe nɩ a nyɩ socie bɛ wone a Naaŋmɩn bʋɔlʋ ɛ. Nyɩ mʋɔrɩ nɩ a Vʋʋrʋ Sõw kʋralɛ. Nyɩ sɩrɩ na ŋmɛ̃ mɛ̃ a nyɩ sãàkʋm-kore a.

⁵²Naaŋmɩn-ƴɛ̀r-man-buor sob'ʋ a nyɩ sãàkʋm-kore bɛ dɔwrɩ? Bɛ kʋ n a bɛl na tɩ dãw hiere a nɩ-mɩŋa waa a. A Nɩ-mɩŋa ŋa tɔr za nyɩ na pãa mɩl kʋ a,

⁵³nyɩɩm Naaŋmɩn na tu malkɩ mɩnɛ kʋ̀ a ʋ Wulu ɛ́ nyɩ zawrɩ a tub a.»

⁵⁴A Zifʋ mɩnɛ ƴɛ̀rʋ-dɩb-lãw nɩbɛ tɩ pi n kɔkɛɛ dʋnɛ nɩ nyɩmɛ a Ɩtɩɛn ƴãw, a ʋ ƴɛ̀r-bie á ŋá zũú.

⁵⁵Ɛcɛ a Vʋʋrʋ Sõw tɩ paal'ɩ a Ɩtɩɛn, ʋ úori a salom nyɛ̃ a Naaŋmɩn yúor-vɩɛlʋ-danʋ nɩ a Yeezu na àr a Naaŋmɩn dʋrʋ lowr a.

⁵⁶Ʋ tɩ yel'a: «Ɩ̃ nyɛ̃ nɩ a salom k'ʋ yuo, ɛ́ a Nɩsaal Bie àr a Naaŋmɩn dʋrʋ lowr.»

⁵⁷A bɛlɩ dem na tɩ be a be a tɩ pàw nɩ a bɛ tobe ŋmɩɛr'ɩ cɛlsɩ. Bɛ za tɩ lãw na zɔ mɛ̃ nɩ-been a,

⁵⁸tɩ lo nyɔw ʋ vɩr yi n a tẽw pʋɔ, tɩ tĩ lɔbr'ɩ ʋ kʋsɛbɛ. A yel-mɩn-dem tɩ bin nɩ a bɛ bʋ̃-suuri pɔlbile kãw bɛ na bʋɔlɛ kɛ́ Sol a zie.

⁵⁹Bɛ na tɩ lɔbr'ɩ ʋ a kʋsɛbɛ a, a Ɩtɩɛn tɩ puore nɩ à ŋá: «Sore Yeezu u, de a ɩ̃ vʋʋrʋ!»

⁶⁰Al pùorí, ʋ tɩ gbĩ n dume ɛ́ yel kpɛ̃w za: «Sore e, taa dier a yel-bier ŋa dɔwlɛ a bɛ zu ɛ.» Ʋ na tɩ yel à ŋá baar'a, ʋ gur'ɩ a kũu gʋ̃ɔ.